Wpływ masażu na organizm człowieka

Mechanizm działania masażu jest bardzo skomplikowany i można go podzielić na działanie lokalne (miejscowe) oraz centralne (ogólne).
Działanie miejscowe polega na mechanicznym przepływie krwi w naczyniach krwionośnych i chłonki w naczyniach limfatycznych. Przy wykorzystaniu takich technik, jak głaskanie, rozcieranie, ugniatanie czy oklepywanie zwiększa się przemieszczanie płynów przez układ naczyniowy. Tarcie wywołane podczas masażu wpływa na rozszerzenie naczyń krwionośnych, a co za tym idzie-zwiększenie przepływu krwi przez mięśnie, przyspieszenie dostarczania substancji odżywczych a równocześnie wydalania produktów przemiany materii. Wzmożony dopływ tlenu do komórek zwiększa przemianę tlenową w mięśniach, w związku z tym szybciej są usuwane produkty rozpadu powstające w czasie pracy mięśni.
Wzrost przepływu krwi w obwodowych częściach ciała wpływa korzystnie na pracę serca i nerek. Działanie centralne masażu polega na pobudzeniu układu nerwowego, który za pomocą odruchów i czynności koordynacyjnych kory mózgowej jest w stanie wpłynąć na wszystkie narządy i układy naszego organizmu. Bodźce przenoszone do mózgu przez włókna nerwowe powodują szybsze i bardziej sprawne wykonywanie czynności przez narządy ludzkiego ciała.

Masaż oddziałuje na następujące tkanki i układy:

* tkankę skórną
* mięśniową
* stawy i aparat więzadłowy
* układy krwionośny, chłonny
* nerwowy
* oddechowy, pokarmowy, wydalniczy, na przemianę materii

Wpływ masażu na tkankę skórną.
Skóra stanowi zewnętrzną powłokę ciała, jest ściśle powiązana z centralnym układem nerwowym toteż odbiera ona różne bodźce, takie jak ciepło, zimno, ból, dotyk.
Podczas masażu usuwane są ze skóry obumarłe komórki naskórka. Skóra staje się elastyczna i gładka
Masaż ułatwia oddychanie skórne.
Masaż poprawia czynność wydalniczą gruczołów łojowych i potowych.
Pod wpływem masaży naczynia skórne rozszerzają się, przez co poprawia się odżywienie skóry i znajdujących się w niej gruczołów.
Masaż przyśpiesza obieg krwi i chłonki w naczyniach skórnych, dzięki czemu z jednej strony następuje bardziej aktywne dostarczanie tkankom i organom substancji odżywczych a z drugiej strony - szybsze wydalanie produktów przemiany materii. Skóra staje się jędrna i ma odpowiedni kolor.

Wpływ masażu na tkankę mięśniową.
Mięśnie, stanowiące czynną część układu ruchowego, poruszaj ą nasze ciało, ale same wymagają bodźca z układu nerwowego. Najważniejszą właściwością mięśni jest ich zdolność do skurczów. Jest to możliwe dzięki substancjom odżywczym, służącym do budowy tkanki mięśniowej oraz wytwarzanej przez nie energii.
Pod wpływem masażu tkanka mięśniowa jest lepiej zaopatrywana w tlen i substancje odżywcze.
Masaż powoduje szybsze wydalanie produktów przemiany materii.
Masaż zwiększa zdolność mięśni do pracy. Po 5 - minutowym masażu zdolność do pracy zmęczonego mięśnia wzrasta 3÷5 krotnie.
Masaż pobudza włókna mięśniowe do skurczu i podnosi ich napięcie, co zapobiega zanikom mięśniowym.

Wpływ masażu na stawy i aparat więzadłowy
Szkielet człowieka składa się z poszczególnych kości i ich połączeń. Miejsce połączenia kości (staw) jest zamknięte torebką stawową i otoczone aparatem więzadłowym.
Pod wpływem masażu zwiększa się elastyczność i wytrzymałość ścięgien, więzadeł i za razem stopień ruchomości stawu.
Pod wpływem masażu zdolność stawów do pracy jest szybciej przywracana, a ryzyko kontuzji zmniejszone do minimum.

Wpływ masażu na układ krwionośny i limfatyczny
Komórki całego organizmu otrzymują substancje odżywcze i tlen za pośrednictwem krwi. Ona odprowadza także produkty przemiany materii, które są następnie wydalane z organizmu przez płuca i nerki. Płyn tkankowy, oddając komórkom substancje odżywcze, a zabierając produkty przemiany materii, przedostaje się poprzez naczynia włosowate do krwi lub przez naczynia limfatyczne do dużych żył. W zakończeniach naczyń limfatycznych znajdują się węzły chłonne, gdzie zatrzymywane i niszczone są bakterie.
Masaż pobudza układ krwionośny i limfatyczny do pracy, co powoduje wzmożenie zasilania organów w tlen i substancje odżywcze.
Masaż zwiększa szybkość usuwania z organizmu produktów rozpadu, likwidacje objawów zastoinowych, zastoinowych także wchłanianie obrzęków.
Masaż ułatwia odpływ krwi żylnej.
Masaż zmniejsza opór krwi w tętnicach, przez co ułatwia pracę serca.
Pod wpływem masażu naczynia krwionośne rozszerzają się i wzrasta szybkość obiegu krwi.

Wpływ masażu na układ nerwowy
Wszystkie czynności organizmu są regulowane właśnie przez układ nerwowy. Główną jego cechą jest zdolność odbierania bodźców nerwowych dośrodkowych i przekazywanie z centralnego układu nerwowego do wszystkich organów.
Masaż oddziaływuje na centralny i obwodowy układ nerwowy.
Masaż działając na centralny układ nerwowy powoduje wysyłanie bodźców do mięśni, gruczołów wydzielania wewnętrznego oraz do poszczególnych narządów ustroju.
Masaż w zależności od potrzeby może działać pobudzająco bądź też uspokajająco.

Wpływ masażu na pozostałe układy
(ukł. oddechowy)Masaż przyśpiesza cyrkulacje krwi w naczyniach krwionośnych, a tym samym zwiększa ilość krwi dostarczanej do płuc, gdzie następuje wymiana gazowa.
Pod wpływem masażu polepsza się działanie układu oddechowego, wzrasta ilość krwi bogatej w tlen.
Masaż wpływa na układ pokarmowy polepszając jego ukrwienie, co w znacznym stopniu poprawia trawienie i przyswajanie substancji odżywczych, a także przyspiesza wydalanie z przewodu pokarmowego produktów nie strawionych.
(ukł. moczowy) Pod wpływem masażu zwiększa się ilość krwi przepływającej przez nerki, przez co poprawia się ich czynność filtracyjna i lepiej wydalane są substancje przemiany

Wpływ masażu na poszczególne układy.

Różnego rodzaju bodźce, nie tylko dotykowe, ale także wzrokowe i inne oddziaływujące na nasz ustrój, wywołują określone reakcje naszego organizmu, a więc także poszczególnych narządów m. in. serca, które jest głównym ogniwem układu krążenia, zapewniającym stały przepływ krwi.
Ogólnie można powiedzieć, że pod wpływem masażu wzrasta pojemność wyrzutowa i minutowa serca, ponieważ właśnie pod wpływem masażu wzrasta dopływ krwi do prawego przedsionka i komory serca, stamtąd krew przedostaje się do płuc, przyspieszają się procesy dyfuzyjne w płucach i krew świeżo utlenowana powraca do lewego przedsionka a następnie przez tętnice zostaje rozprowadzona po całym organizmie. U ludzi chorych na serce masaż powinien być lekki, spokojny, dostosowany do rytmu serca.
Wpływ masażu na układ krążenia tłumaczą trzy podstawowe teorie:
- hormonalna
- odruchowa
- mechaniczna

Teoria hormonalna - Wskutek masażu wydziela się z tkanek większa ilość histaminy, który rozszerza naczynia krwionośne, z kolei histamina, drażniąc nadnercza, powoduje wzrost wydzielania adrenaliny. Adrenalina powoduje zwężenie naczyń krwionośnych, podnosząc ciśnienie krwi. Tak więc w pierwszej fazie masażu notujemy spadek ciśnienia, a mniej więcej w 20 min. po masażu wzrost ciśnienia. U ludzi cierpiących na nadciśnienie masaż musi być łagodny, powolny, tak aby nie doprowadzić do gwałtownego wahania ciśnienia.
Teoria odruchowa mówi o obniżeniu się ciśnienia krwi masowanej części ciała, o czym informują ośrodkowy układ nerwowy parareceptory. Reakcją obronną organizmów odpowiedzi na tę informację jest wzrost ciśnienia.
Teoria mechaniczna oparta jest na dwóch przesłankach: na mechanicznym przepychaniu krwi (głaskanie) i na wytwarzaniu na naczyniach masowanych próżni (ugniatanie), która zapełnia się wskutek wessania krwi z części dalszych, leżących obwodowo od miejsca masowanego. I tak masując część bliższą wywieramy pośredni i bardzo skuteczny wpływ na część ciała dalszą.
Na układ krwionośny wywieramy wpływ, stosując wiele rodzajów masaży, jednak najskuteczniej wpływa na układ krwionośny zarówno ośrodkowy, jak i obwodowy- masaż klasyczny, drenaż limfatyczny, masaż segmentarny, masaż wibracyjny i wszelkiego rodzaju masaże wodne.
Masaż jako bodziec mechaniczny wywołuje w organizmie zmiany i reakcje o charakterze miejscowym i ogólnym.
Pod pojęciem:
-reakcji miejscowych rozumie się zmiany powstające bezpośrednio w masowanych tkankach;
-reakcji ogólnych rozumie się zmiany ogólne wywołane drogą odruchową w układach: krążenia, nerwowym, wewnątrz wydzielniczym i innych.
Reakcje te często nazywane są odczynem. Odczyn występujący w tkance w wyniku zadziałania na nią określonej postaci energii zależy od: ilości energii, czasu działania energii, właściwości tkanki.
Odczyn miejscowy występuje w miejscu działania energii. Odczyn ogólny stanowi niejako odpowiedź całego ustroju lub niektórych jego układów na dany bodziec fizyczny. Powstaje on w wyniku wtórnych zmian zachodzących w ustroju pod wpływem miejscowego działania energii lub na drodze odruchowej.
Jeśli natężenie danego bodźca jest małe, a czas jego działania krótki, to odczyn jest minimalny lub nie występuje wcale. W celu uzyskania zatem odczynu konieczne jest dostarczenie do tkanki określonej ilości energii, o której decyduje jej natężenie i czas działania.
Najmniejszy stwierdzany odczyn nazywa się odczynem progowym. Zwiększenie natężenia danego czynnika lub wydłużenie czasu jego oddziaływania nasila oczywiście odczyn tkanki. Stopień odczynu zależy od wrażliwości tkanki na dany bodziec. Przekroczenie granicy zdolności przystosowania się tkanki do bodźca powoduje jej uszkodzenie. Granicę tę określa się nazwą wartości progowej tolerancji tkanki, której miarą jest ilość energii dostarczonej w określonym czasie.
Wszystkie chwyty wykonywane w stałym kontakcie ze skórą i przesuwające się w kierunku serca, a więc głaskanie i ugniatanie, działają przy dostatecznym ucisku mechanicznie wyciskająco na żyły i naczynia limfatyczne.
Działanie głaskania na prawidłowe żyły polega na niewielkim tylko wspomaganiu
prądu krwi, ponieważ jest ona w stałym szybkim przepływie. Poza tym głaskanie
przyspiesza krążenie, przyspiesza odpłynięcie krwi żylnej i chłonki z tkanek w
kierunku dosercowym przez co następuje opróżnienie pni żylnych powierzchownych i głębokich w tkankach. W opróżnionych żyłach powstaje ciśnienie ujemne, wskutek czego krew z bocznych naczyń żylnych napływa do większych naczyń. Głaskanie przyspiesza odpływ krwi żylnej, a na jej miejsce napływa krew tętnicza, powodująca szybsze i lepsze odżywienie tkanek. Głaskanie także zmniejsza zastoje i obrzęki krwi i chłonki, dzięki naprzemiennemu zwężaniu i rozszerzaniu się światła naczyń następuje pobudzenie układu krążenia- przyspiesza się wchłanianie krwiaków. Energiczne głaskanie zapewnia miejscowe przyspieszenie krążenia, powoduje zaczerwienienie, dając lekkie przekrwienie.
Ugniatanie prowadzi do dużego przekrwienia masowanego obszaru, a co się z tym łączy- zwiększenie szybkości przepływu krwi, także limfy.
Głaskanie stosowane w określonym miejscu i delikatne ugniatanie wykonuje się w celu usunięcia nagromadzonego w tkankach płynu (obrzęki) i w przewlekłych zastojach, również w metodzie drenażu limfatycznego, np. po skręceniu, zwichnięciu, w żylakach i w obrzękach statycznych, które występują głównie w okolicy kotek u osób wykonujących zawody wymagające stania.
Chwyty z dużym miejscowym uciskiem stosowane podczas masażu, a więc rozcieranie, mogą prowadzić do zmiażdżenia komórek, szczególnie wtedy, gdy są one chorobowo obrzęknięte. Podczas rozpadu komórek uwalniają się substancje histamino podobne, które znajdują się w komórkach, tzw. hormony tkankowe. Wywołują one rozszerzenie tętniczek i otwarcie włośniczek znajdujących się w spoczynku. Występuje w związku z tym, miejscowe, czynne zwiększone ukrwienie. Czasami rozcieranie powoduje przerwanie włośniczek, wynaczynienie krwi do tkanki, do powstania krwiaka. Rozcieranie ułatwia wchłanianie krwiaków, obrzęków, wysięków pozapalnych, uaktywnia miejscowy przepływ krwi i limfy (masaż odprowadzający) co daje lepsze przekrwienie stawów.
Oklepywanie jako silny bodziec mechaniczny w krótkim czasie wywołuje maksymalne przekrwienie masowanej części ciała. Słabe oklepywanie wywołuje skurcz naczyń krwionośnych- zwęża je, zwalnia tętno, silne zaś rozszerza naczynia krwionośne oraz miejscowo podwyższa temperaturę ciała.
Wibracja wywołuje odczyn pośredni który objawia się zwiększonym napięciem naczyń krwionośnych, zwolnieniem tętna, wzrostem ciśnienia krwi.
Wstrząsanie usprawnia krążenie obwodowe, aktywuje przepływ krwi, a szczególnie limfy (która pod wpływem wstrząsania znacznie łatwiej i szybciej przemieszcza się w kierunku klatki piersiowej, gdzie powraca do krwi przez przewód piersiowy i przewód chłonny prawy).
Podczas stosowania wszystkich chwytów w masowanym miejscu natychmiast pojawia się zaczerwienienie skóry. Można je zawsze osiągnąć w każdym dowolnym miejscu skóry. Barwa skóry jest zależna od jej ukrwienia. Przy niewielkim przepływie krwi skóra jest blada, przy dużym czerwona. Naczynia krwionośne, przez które prześwituje barwa krwi to delikatne i najdelikatniejsze obwodowe gałązki zamkniętego układu krwionośnego, tętniczki i naczynia włosowate (kapilatory).
Wszystkie chwyty masażu oddziałują na naczynia. W masowanym obszarze następuje rozwój włośniczek i przyspieszenie w nich przepływu krwi.
Masaż wpływa nie tylko na naczynia żylne i chłonne, przyspieszając powrót krwi do serca, lecz także wpływa na pracę naczyń tętniczych, gdyż serce napełnione krwią wydatniej niż przed masażem lepiej jest odżywione, lepiej pracuje dostarczając tym samym większą ilość krwi do płuc i do układu tętniczego obwodowego. Masując poszczególne części ciała powodujemy rozszerzenie się naczyń tętniczych przez rozgrzewanie ich i przez poprawę kurczenia się i rozkurczania mięśni gładkich znajdujących się w naczyniach tętniczych.
Wpływ masażu na pracę serca osiąga się przede wszystkim, masując grzbiet i klatkę piersiową przy szczególnym zastosowaniu rytmicznych ucisków i wibracji, zwłaszcza na mostku i w lewym V międzyżebrzu. Zarówno masaż wpływający na naczynia obwodowe, jak i masaż grzbietu oraz klatki piersiowej wywierają pośredni wpływ na mięsień sercowy. Masaż bezpośredni serca może być wykonany jedynie przez lekarza w czasie zabiegu operacyjnego.
Wynikiem działania masażu jest miejscowe przekrwienie. Przekrwienie to ma istotne następstwa. Krew zaopatruje wszystkie części organizmu w tlen i składniki odżywcze oraz odtransportowuje produkty przemiany materii. Serce, tętnice i żyły spełniają te zadania, podobnie jak naczynia limfatyczne transportują wodę, białka i produkty przemiany materii. Włośniczki włączone są w niezliczonej ilości między tętnice i żyły. Zaopatrzenie w krew jest zależne od stanu czynnościowego danego narządu. Przepływ krwi jest regulowany i dostosowany do czynności przez wpływ ośrodkowego układu nerwowego, a oprócz tego miejscowo przez produkty przemiany materii o odczynie kwaśnym (np. kwas mlekowy), które zmieniają miejscowo występujące podczas pracy napięcie układu współczulnego, powodując obkurczenie naczyń krwionośnych na obwodzie i wywołując rozszerzenie włośniczek. W ten sposób jest zapewniony zwiększony dopływ krwi do czynnych mięśni, podczas gdy zaopatrzenie nieczynnych obszarów mięśni jest ograniczone. Liczne włośniczki zamknięte w czasie spoczynku otwierają się w czasie pracy narządów i tkanek., tak że, łączna powierzchnia naczyń będących do dyspozycji przy wymianie produktów zwiększa się i może osiągnąć znaczne rozmiary.

Wskazania do masażu - choroby układu krążenia:
- stany obniżonego ciśnienia krwi
- choroby obwodowych naczyń krwionośnych
- przewlekła niewydolność krążenia (celem ułatwienia odpływu krwi żylnej i chłonki z kończyn dolnych
- stwardnienia tętnic obwodowych (masaż delikatny)
- stany po przebytych zapaleniach żył kończyn dolnych (nie wcześniej niż 6 miesięcy po ustąpieniu stanu ostrego)
- choroba Raynauda
- zespoły żylakowe bez owrzodzeń
- choroba Bűrgera (I i II stadium choroby)
Przeciwwskazania do masażu:
- ostre stany zapalne i alergiczne skóry
- zmiany na skórze
- zakrzepy żylne
- zapalenie węzłów chłonnych
- tętniaki
- zaawansowana miażdżyca naczyń obwodowych
- hemofilia
- owrzodzenie podudzi
- nie wyrównane wady serca
- wylewy krwawe po urazowe ( do 2-3 tyg)
- ogólne przeciwwskazania do masażu

BIBLIOGRAFIA:
„podstawy masażu leczniczego” Z.Prochowicz,
„Masaż klasyczny” A.Zborowski,
„Klasyczny masaż leczniczy” L.Magiera,
,,Internet, serwis o masażach www.e-masaz.pl’’